کودکان از بدو تولد تا نوجوانی، از کلیه ی حواس خود برای کشف و درک دنیای اطراف استفاده می کنند. آنها برای شناخت محیط پیرامون خود از هر پنج حواس خود بهره می برند. به همین جهت استفاده از اسباب بازی های حسی به آنها در این امر کمک می کند.
اسباب بازی های حسی برای رشد و ارتقای مهارت های کودکان مهم و ضروری هستند. کودکان از بدو تولد تا نوجوانی، از کلیه ی حواس خود برای کشف و درک دنیای اطراف استفاده می کنند و برای شناخت محیط پیرامون خود از هر پنج حواس خود بهره می برند.
کودکان برای این کار از لامسه، چشایی، بویایی، بینایی، شنیداری و حتی از توانایی های حرکتی استفاده می کنند. به همین جهت بهتر است با توجه به این شرایط، از اسباب بازی های حسی برای ارتقا ذهنی و رشد کودکان بیشتر بهره برد. چرا که اسباب بازی های حسی موجب یادگیری پایدار تر و سریع تر در کودکان خواهد شد.
به همین جهت ما در مجموعه ی « ماتی لوس » تصمیم گرفتیم این محتوا را به اسباب بازی های حسی و نحوه ی تاثیر آن بر کودکان را مورد کنکاش قرار دهیم میدانید که خرید اسباب بازی از مهم ترین فرآیند های رشد کودک است.
تعریف اسباب بازی های حسی
قبل از هر چیزی لازم است تعریف ساده اما جامع از اسباب بازی های حسی ارائه دهیم تا برای مخاطب روشن شود که منظور از این اسباب بازی ها چیست و شامل چه مواردی می شود.
اسباب بازی های حسی شامل هر نوع اسباب بازی هایی می شود که یک یا چند حواس کودک خردسال شما را تحریک کند. حواسی همچون؛ لامسه، بویایی، چشایی، حرکتی، تعادل، بینایی و شنوایی.
استفاده از این اسباب بازی ها فواید بیشماری برای کودکان به ویژه کودکان خردسال دارد.
فواید اسباب بازی هایی که حس های مختلف کودکان را درگیر میکند
استفاده از این اسباب بازی ها فواید بیشماری برای کودکان به ویژه کودکان خردسال دارد.
در میان این اسباب بازی ها میتوان به نمونه هایی مثل خمیر اسلایم یا خمیر بازی اشاره کرد که در بین اسباب بازی کودکان اوتیسم نیز قرار دارند.
سریع تر شدن عملکرد مغز
کودکان و حتی بزرگسالان وقتی حواس خود را درگیر می کنند، می توانند امور مختلف را به بهترین نحو یاد بگیرند. همچنین بیشترین اطلاعات را به دست آورده و در مغز خود ثبت و ضبط کنند.
مصداق این امر وقتی است که بسیاری از خاطرات مورد علاقه ما هنگامی که با یک یا چند حس در هم آمیخته می شود بهتر در ذهن جای گرفته و مغز توانایی این را خواهد داشت که زودتر آن را تداعی کند. به عنوان مثال؛ بوی آتش در یک شب سرد یا آهنگی که متن آن را با یکی از دوستان کودکی خود حفظ کردید در هر زمانی می تواند شما را به خاطره مذکور برگرداند. به عبارتی هنگامی که سوراخ های بینی و گوش شما به ترتیب با آن بوها و صداهای آشنا تحریک می شوند، مغز و حافظه شما به سرعت به آن خاطره یا زمان فلش بک می زند. دلیل این امر تحریک شدن بیشتر مغز با کمک حواس پنجگانه است. بنابراین استفاده از اسباب بازی های حسی موجب تحریک هر چه بیشتر مغز و افزایش سرعت آن در شناسایی و بازیابی مجدد امور می شود.
تقویت کننده ارتباط حسی میان اتصالات عصبی
هنگام درگیر شدن یک یا چند حواس کودک به بازی، اتصالات عصبی و سرعت انتقال اطلاعات در آنها بیشتر می شود. به عنوان نمونه هنگامی که کودک با اسلایم معطر بازی می کند حواس بویایی، بینایی و لامسه ی و حتی حرکتی وی درگیر بازی هستند. این امر در حالی رخ می دهد که مغز کودک در حال پردازش اطلاعات از چهار مسیر مجزا است. همین امر موجب می شود مغز هماهنگی های لازم میان این قوا را انجام داده و به دنبال آن نحوه ی عملکرد اتصالات عصبی آن ارتقا پیدا کند و سریعتر عمل کند. به همین جهت فراهم کردن فرصت هایی برای کودکان برای استفاده مداوم و فعال از حواس پنجگانه، برای کشف دنیای اطراف از طریق “اسباب بازی های حسی” نه تنها در رشد مغزی آنها بسیار حائز اهمیت است بلکه این امر به ایجاد اتصالات عصبی و بهبود آن در مسیرهای مغز کمک می کند.
بیشتر بخوانید:
کمک به کودک برای انجام کارهای پیچیده
اغلب کودکانی که از اسباب بازی های حسی محروم بوده‌اند در انجام کارهایی که به درگیر شدن چند حس نیازمند است نمی توانند خوب عمل کنند. به عنوان مثال؛ برخی از کودکان نمی توانند به خوبی املا بنویسند و یا در انجام تکالیف خود ضعیف عمل می کنند.
دلیل این امر آن است که آنها توانایی های لازم جهت ترکیب کردن حواس مختلف را با هم ندارند. هنگامی که کودک شروع به نوشتن املا می کند به طور همزمان هم از حس شنیداری و هم از حس بینایی و حرکتی خود استفاده می کند او در نتیجه ترکیب این حواس است که می تواند به امر نوشتن بپردازد اما در صورتی که کودک توانایی ترکیب حواس مختلف را باهم نداشته باشد و یا این مهارت در وی تقویت نشده باشد نخواهد توانست در این امر به خوبی عمل کند. به همین جهت در اینگونه مواقع استفاده از اسباب بازی های حسی توسط کودکان می تواند راه حل مناسبی باشد. چرا که اسباب بازی های حسی به کودکان کمک می کند تا توانایی های لازم جهت انجام کارهای پیچیده و نسبتا پیچیده را داشته باشند.
توانایی آگاهی کامل از بدن
اسباب بازی ها یی که حواس متفاون را درگیر میکنند به کودک کمک می کند که آگاهی کامل از بدن و شرایط آن را داشته باشد. لازم است بدانید که آگاهی از بدن معمولا به عنوان تصورات عمومی شناخته می شود و از نظر روانشناسان اینگونه تعریف می شود
” بازخوردی که مغز ما از گیرنده های کششی در عضلات و گیرنده های فشار در مفاصل دریافت می کند که به ما امکان می دهد تا جایی را درک کنیم که بدن و یا پوست ما در آن فضا قرار دارد. “
به عنوان نمونه؛ کودک به هنگام بازی با انواع شن و سرگرم شدن با آن می تواند درک بهتری از محیط و بدن خود داشته باشد. او در نتیجه انجام این بازی تشخیص می دهد که پوست و یا بدن وی در ارتباط با شی سخت، نرم، زبر و یا غیره است.
تقویت قدرت اکتشاف در کودکان
فعالیت های حسی و استفاده از اسباب بازی های حسی قدرت اکتشاف را در کودکان بیشتر نموده و کمک می کند روند کشف و شهود برای آنها آسان شود. به طور طبیعی اسباب بازی های حسی با درگیر کردن کل حواس و ترکیب آن با فعالیت های عملی کودکان را به انجام فرایندهای علمی در حین بازی، تحقیق و کاوش ترغیب می کند. فعالیت های حسی به کودکان این امکان را می دهد تا آستانه ی توانایی خود را برای دستیابی به اطلاعات مختلف حسی اصلاح کنند. همین امر به مغز آنها کمک می کند تا ارتباطات قوی تری برای پردازش و پاسخ به اطلاعات حسی خود ایجاد کند.
افزایش توانایی مغز در پردازش اطلاعات
مغز انسان همواره در حال دریافت اطلاعات و پردازش آن است. هرچه قدرت انتخاب و پردازش اطلاعات در مغز بیشتر باشد قدرت و توانایی پاسخ دهی آن به کنش های طبیعی و غیر طبیعی محیط پیرامون بیشتر خواهد شد.
این امر یک نوع مهارت مغزی محسوب می شود که اغلب در سنین کودکی کسب شده و در بزرگسالی تقویت می شود. اسباب بازی های حسی کمک شایانی به مغز در این رابطه می کنند. به عنوان مثال؛ در ابتدا ممکن است کودک در مکانی که با سر و صدای متناقض همراه است نتواند با همسالان خود ارتباط برقرار کند، یا بازی با آنها برای وی دشوار باشد. با این وجود، کودک از طریق بازی مداوم با اسباب بازی های حسی که در آن مجبور به تشخیص اصوات خاص و یا کاوش در اصوات است به خوبی می آموزد که نویزها و صداهای مهم را پردازش کند و به صداهای نامربوط اهمیت ندهد. همین امر موجب تقویت تمرکز وی افزایش توانایی مغز او در پردازش اطلاعات مهم می شود.
آرام کردن کودک مضطرب یا نا آرام
ممکن است متوجه شده باشید که فرزند شما بعد از اتمام یک حمام مناسب آرامتر است و یا اینکه پس از یک جلسه ی ورزشی ملایم و یا پس از بالا و پایین پریدن های مداوم در اتاق خواب، ضربه زدن به وسایل خانه و غیره آرامتر می شود. دلیل این امر علاوه بر داشتن انرژی اضافی می تواند وجود احساسات ناخوشایند در آنها باشد. اسباب بازی های حسی به کودکان کمک می کند تا احساسات درونی خود را به بهترین شکل بروز دهند و در نتیجه آرام شده و از اضطراب های آزار دهنده که اقتضای سن آنها است رها شوند. به همین دلیل است که کارشناسان علوم تربیتی بر این باور هستند که استفاده از انواع اسباب بازی های حسی برای کودکان آرام بخش خواهد بود. زیرا به آنها کمک می کند تا ناراحتی درونی خود را تنظیم کرده و بهترین شکل بروز دهند. منشا این ناراحتی ها می تواند، بی حوصلگی، بی قراری، دلتنگی، عدم کشف خویشتن و غیره باشد.
اسباب بازی هایی که حواس پنج گانه کودک را درگیر می کنند در لیست اسباب بازی برای کاهش استرس کودکان نام برده می شوند.
یادگیری صفات حسی با کمک اسباب بازی های حسی
شناخت حواس مختلف یکی از مهمترین ابزارها برای ایجاد ارتباط کودک با محیط اطراف و جهان پیرامون خود است. به همین جهت شناخت آن برای کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که کودکان برای ارتباط برقرار کردن با جهان اطراف خود، به دور از هرگونه اضطراب و یا نگرانی نیازمند شناخت حواس مختلف هستند. بهترین راه ممکن برای شناخت این حواس کمک گرفتن از اسباب بازی های حسی است.
کودکان به ویژه خردسالان با کمک اسباب بازی های حسی با انواع صفات حسی مثل نرمی، سفتی، خشک، تر، سرد، گرم و غیره آشنا می شوند. به عنوان نمونه: کودک به هنگام استفاده از اسباب بازی چوبی با مفهوم سختی و یا هنگام استفاده از اسباب بازی که مواد اولیه آن نرم هستند با مفهوم نرمی و یا سختی به صورت عملی آشنا می شود این امر تنها مختص به صفات لامسه نیست بلکه حواس شنیداری، بینایی و بویایی را نیز شامل می شود.
بیشتر بخوانید:
مهمترین اسباب بازی های حسی
با توجه به اهمیتی که اسباب بازی های حسی در روند رشد جسمی و ذهنی کودکان دارند، تعداد زیادی اسباب بازی در این دسته تولید و و روانه بازار شده اند. با این وجود تعدادی از بهترین آنها عبارت‌اند از:
- انواع اسباب بازی های موزیکال ( تقویت مهارت شنیداری، بینایی و لامسه)
- انواع خمیر بازی ها ( تقویت مهارت لامسه، بینایی و حرکتی)
- انواع اسلایم های معطر ( تقویت مهارت لامسه، بویایی، بینایی و حرکتی)
- انواع لگو و ساختنی ( تقویت مهارت لامسه، بینایی، حرکتی)
- و غیره.
![بازی کودک یکساله با تاس پولیشی نرم]()
